Zaczynam tym wpisem krótki cykl artykułów poświęconych najładniejszym gatunkom rodzimych drzew. Jest to oczywiście moja subiektywna opinia i nie każdy musi się ze mną zgadzać. Jako pierwszą do opisania wybrałam brzozę.
Brzoza jest bardzo rozpowszechnionym rodzajem drzew (Betula L.), które rosną w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Jest drzewem tak zwanym pionierskim, to znaczy takim, które zapoczątkowuje kolonizację siedlisk dla innych roślin. Lubi światło, nie jest specjalnie wybredna co do jakości gleby i warunków. Ma smukły pień, rzadką, zwiewną koronę oraz charakterystyczną jasną i łuszczącą się korą.
Można z niej uzyskać sok brzozowy, który jest dobrym napojem i ma też zastosowanie w kosmetyce jako woda brzozowa. Z kory można otrzymać garbniki oraz dziegieć.
Skupię się jednak na brzozowym drewnie. Nie jest zbyt odporne, bardzo podatne na atak szkodników oraz choroby. Stolarze lubią jednak brzozę za jej uniwersalność i łatwość w obróbce. Ze względu na twardość dość trudno się ją obrabia narzędziami ręcznymi. Dobrze nadaje się do toczenia, łatwo się też skleja. Drewno jest elastyczne i giętkie, a jego powierzchnia łatwa do wygładzenia i ma delikatny połysk. Daje się dobrze bejcować, polerować i lakierować.
Włókna są gęste i mają często falisty przebieg, co sprawia, że potrafi być bardzo dekoracyjna. Produkuje się z niej płyty wiórowe i pilśniowe oraz okleiny, nadaje się też na meble i parkiet. Jest popularnym drewnem opałowym.
Szególnie dekoracyjne odmiany drewna brzozowego to brzoza płomienista i brzoza karelska
Brzoza płomienista – jest charakterystyczny wzór powstaje, kiedy włókna mają regularny, pofalowany układ. Przypomina wtedy w wyglądzie płomienie.
Broza karelska
Drewno pochodzi ze specjalnej odmiany brzozy brodawkowatej rosnącej w Karelii (pogranicze Rosji i Finlandii). Charakteryzuje ją zawiły układ włókien i brązowe plamki. Takie plamki znajdziecie też w zwykłych odmianach brzozy w miejscach, gdzie tworzą się bulwiaste narośla u podstawy drzewa.
Brzoza ma też znaczenie symboliczne. Dawniej stanowiła amulet chroniący przed czarami. Aby ustrzec noworodka przed urokiem kołyski wykonywano najchętniej z drewna brzozowego.
Brzoza była atrybutem skandynawskiej bogini małżeństwa i rodziny Frigg. A według wierzeń Słowian zasadzona na grobie miała chronić przed duchami. To tylko niektóre przykłady tego jak duże znaczenie przypisywano temu drzewu.